İbn Hurdâzbih1 () ya da tam adıyla Ebü’l-Kāsım Ubeydullāh bin Abdillâh bin Hurdâzbih (d. 820 – ö. 912), günümüze kadar ulaşan Kitâbü'l-mesâlik ve'l-memâlik{{'}}in yazarı, bir Fars coğrafyacı ve 9. yüzyılın devlet kurumlarında çalışan üst düzey yöneticidir2. Büyükbabası Hurdabe, bir Zerdüşt idi, ki Belh'li Bermekîler3 ailesinin çağrısı üzerine İslamı kabul etti. Babası Abdullah Abbasi Halifesi al-Maʾmun döneminde 816-17 yılları arasında Taberistan valisi idi.
İbn-i Hurdazbih, Horasan'da doğmuş gibi gözükür, fakat Bağdat'ta büyümüş, orada kültürlü bir eğitim ve müzik eğitimi almış ve babasının arkadaşı ünlü şarkıcı İshak Mavsilî tarafından, ona bir ömür boyu müziğe ilgi tutuşturulmuştur. Olgunlaştığı yaşa ulaştığı gün, Halifelik için önce Cebal'da ve sonraları Samarra ʾve Bağdat'ta ulak (barīd) veya posta ve haberalma görev müdürü olmuştur. Çok daha sonraki yaşamında, halifelere sohbet arkadaşlığı (nedim) yapmıştır4
Yollar ve Ülkeler Kitabını 846-7 yılında Samarra'da yazmıştır5. Tüccarların izleyeceği bir yol kitabı, İslam dünyasındaki ticaret yolları ve ulak yolları yanı sıra, Hazar Denizinden ve Rusya'nın Avrupa yakasından kuzey Afrika'ya kadar ve İspanya'daki posta durakları belgelenmiştir. O dönemin tüm darlıklarına rağmen, Kitâbü'l-mesâlik ve'l-memâlik İslam dünyasında Coğrafya biliminin gelişiminde çok önemli yeri vardır. İbn-i Hurdazbih, Halifelik boyunca posta yolları üzerinde çok ayrıntılı bilgi sağlamış, evreleme yerleri ve aralarındaki mesafeleri fersah olarak açıklamıştır. İbn-i Hurdazbih, Irak'ta Savad'tan başlar ve kuzey ve doğu İran boyunca, Türklerin ülkesine, Fergana ve Sind ülkesine ve sonra güney ve batı Arap yarımadasına, Suriye, Ermenistan, Bizans, Mısır ve Mağrib'e kadar uzanır.
Müzik dinleme görgü kitabı.
Fars seçeresi ve "sürgün ve yerleri değiştirilmiş halklar" üzerine yazılmış kitabı.
Yemek pişirme kitabı.
İçecekler (şarap) hakkında kitap.
Müzik ve müzik aletleri üzerine yazılmış kitabı.
Doğan ve batan yıldızlar üzerine yazılmış kitabı.
Sohbet arkadaşları üzerine yazılmış kitabı.
Derleme ve Fars ve diğer ulusların kralları hakkında ayrıntılı bilgi içerir6.
Orijinal kaynak: ibn hurdâzbih. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi cilt: 20 sayfa: 78 ↩
C. Edmund Bosworth "Ebn Ḵordāḏbeh" Encyclopedia Iranica Erişildi 26 Temmuz 2010. ↩
erken müslüman yazarlara göre Belh bölgesinde doğan bu ailenin atası, eski Belh kenti yakınındaki Nowbahār (nava-vihāra) Zerdüşt ateş tapınağının yüksek rahibidir. ↩
Abu’l-Ḥasan ʿAlī Masʿūdī, Morūj al-ḏahab, Cilt VIII, s. 88-100; yayımcı Charles Pellat, Beyrut, 1962-79 Cilt V, s. 125-31. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page